De vergeten compagnon van Berlage
Door Arjan den Boer, uitg. WBooks, formaat 17 x 24 cm, 496 blz. 190 afbeeldingen (zw/w en kleur), paperback, ISBN 978-9-4625-8660-4, € 39,95.
Architect Berlage is een bekende naam, onder meer van het beursgebouw in de hoofdstad. Een andere architect, die al eerder actief was met onder meer villa’s in Baarn en Apeldoorn, was Theodor Sanders. In 1881 nam hij de toen 26-jarige Hein Berlage aan. Als compagnons hebben ze veel gebouwd. Dat niet Sanders, maar Berlage bekend werd, kwam doordat Berlage de tekeningen vaak ondertekende en de belangstelling van Sanders later vooral naar railvervoer uitging. Van zijn 38 bouwwerken zijn er slechts 10 bewaard gebleven. Hij stond aan de wieg van verschillende lokale spoor- en tramwegen rond Amsterdam, zoals de Haarlemmermeerspoorlijnen. In Waterland kwam de Noord-Hollandse Tram (NHTM), waar hij directeur van werd, tot stand. Uitvoerig beschreven is dat het verkrijgen van concessies soms stroef verliep, veroorzaakt door niet altijd meewerkende overheden en concurrentie met het paardentrambedrijf AOM. Omdat Sanders zich vooral toelegde op de stoomtram eindigde rond 1888 de samenwerking met Berlage. De NHTM ging in 1932 over naar de NZH. Het Waterlandse trambedrijf is in 1956 opgeheven. De door hem op Sicilië rond de Etna aangelegde smalspoorlijn functioneert nog steeds. Met dit boek komt een vergeten architect en invloedrijke spoorwegingenieur tot leven.-TO
